Weerterland = Molenland

 

 

 

Weerterland = Molenland

Wie aan molens denkt, denkt niet onmiddellijk aan Midden-Limburg. Toch mag het Weerterland, de streek tussen het Brabantse Cranendonck, het Limburgse Nederweert, Leudal en Maasgouw en de Belgische gemeenten Maaseik, Kinrooi, Bocholt en Hamont met Weert als centrum, zich een echt molenland noemen. Molens nemen in en rondom Weert een prominente plaats in het landschap én in onze buurten, dorpen en steden in.

Onze molens zijn levende monumenten; plaatsen waar men elkaar ontmoet. En dat al gauw honderd jaar maar meestal zelfs al veel langer!  Niet voor niets gaat het oudste schriftelijk bewijs voor het bestaan van windmolens in het huidige Zuid-Nederland, een charter van 12 mei 1295 van het Kapittel van Sint Servaes uit Maastricht, over het regelen van de molenrechten en het eigendom van een windmolen én een watermolen in Weert.  

Wat uw bezoek aan de molens van Weert extra aantrekkelijk en interessant maakt: Weert is niet enkel een molengemeente. Weert is ook een Groene gemeente. Weert is door Entente Florale uitverkozen tot Groenste Stad van Nederland (2012) en Groenste Stad van Europa (2013). Weert is bovendien in 2014 door de jury van Communities in Bloom in Canada uitgeroepen tot Groenste Regio van de Wereld. En midden in die prachtige natuur staan onze windmolens en draaien onze watermolens. 

De molens in deze groene regio getuigen van het agrarisch verleden van deze streek. Het zijn, ook nu nog, plaatsen waar mensen elkaar graag en vaak ontmoeten. Voor een draaiende molen wandelt of fietst men hier graag een blokje om. Om even de molen binnen te wandelen en een praatje te maken. De vrijwillige molenaar of vakmulder vindt het leuk en maar wat gezellig wanneer u belangstelling voor ‘zijn molen’ toont en even op de molen komt kijken. Dat maakt van de molens het middelpunt van het dorp of de buurt waarin ze staan. Op en rond de molens valt altijd wel iets te beleven en is altijd wel wat te doen.

Wind- en watermolens

Weert, Nederweert, Budel en Maarheeze in de Brabantse gemeente Cranendonck en delen van de gemeente Leudal vormen samen het Weerterland. Een landschappelijk zeer aantrekkelijke streek met 19 windmolens en 6 watermolens. Bovendien treft u er twee waterkrachtcentrales, een reconstructie van de kollergang van een historische rosoliemolen en nog een oude molenromp aan. En wanneer dat nog niet voldoende mocht zijn om het molenhart sneller te doen slaan: vlak over de grens met België treft u ook nog eens zes windmolens en meer dan twintig watermolens aan.

De meeste molens in het Weerterland draaien en malen nog regelmatig en soms is er het ambachtelijk gemalen meel er ook nog te koop. Op enkele molens worden vrijwillige molenaars opgeleid. Wanneer de molenaar op de molen aanwezig is, kunt u de molens bijna altijd bezichtigen. Bovendien zijn de molens op vaste dagen in de week, zoals op woensdagmiddag of op zaterdagmorgen of -middag geopend. Om te zien wanneer een molen zeker open is, kijk op http://molensinweert.com/molenagenda/

Van oudsher waren de zand- en veengronden rondom Weert en De Peel weinig vruchtbaar. De karige bodem leverde enkel rogge en boekweit. Daardoor komt men hier vooral molens tegen die deze granen maalden. Rond de binnenstad van Weert stonden acht stadsmolens die erg belangrijk zijn geweest voor de groei en vooral de economische ontwikkeling van Weert. Meer hierover leest u op de pagina’s Kollergang op deze website. Richting de Maas zijn het vooral watermolens langs de beken die het dorpsbeeld bepalen. Zonder uitzondering zijn al onze wind- en watermolens monumenten die op de mooiste plekjes in ons Midden-Limburgse landschap staan. Monumenten die het waard zijn om eens te gaan bekijken.

Variatie

Wat het Weerterland tussen Peel, Maas en Kempen als molenland typeert is de verscheidenheid in het soort molens dat men er aantreft. Kenmerkend zijn de
beltmolens, hier bergmolens genoemd. Deze ronde, meestal uit steen opgetrokken, windmolens hebben een met zand opgeworpen verhoging, de molenberg.
De berg is de buitenwerkvloer voor de mulder die op de berg staand de wieken kan op- of afzeilen en de vang bedienen of de molen kruiten (op de wind zitten). Bijzonder zijn de houten acht- en zelfs zestienkantige molens van Swartbroek en Horn en de twee hoge oude stellingmolens in Swartbroek en Stevensweert. De dorpen Stramproy en Baexem zijn trots op hun eeuwenoude statige standerdmolens de Sint Jan en de Aurora. In België zijn de Napoleonsmolen van Hamont en de Sevensmolen in Kaulille, de enige grondzeiler van heel België, molens die u beslist moet gaan bekijken.

Ook in Stramproy, langs de A-beek en verder langs de Uffelsebeek, Leubeek en iets verder de Roer ontdekt men prachtige watermolens en vlak over de grens met België en Duitsland staan enkele interessante wind- en watermolens. In Nederweert bij Roeven tenslotte ligt een waterkrachtcentrale (1923) bij Sluis 15.

Voet-, fiets-, Tuk Tuk- en autotochten

Een molentocht te voet of met de fiets maken kan hier prima.  De Weerterland- route (55km) doorkruist deze streek en de Molenfietsroutes ‘Weert’ en ‘Stramproy’ zijn uitgestippeld door de Molenstichting Weerterland. Deze routes zijn bij de VVV te koop. Het VVV-agentschap vindt u in Weert bij Bruna aan de Markt.

Van Grathem naar Stevensweert loopt de Maasgouw Plus route (52km). Bij het NS-station Roermond vertrekt de  auto-molenroute: Midden-Limburg en Leudal.  De ANWB fietsgids ‘Molens; routes, historie en achtergronden’ beschrijft ook diverse molenfietstochten in deze streek. Bij Hoeve SamSam in Nederweert kunt u een mooie Molentocht per cabrio Tuk Tuk boeken.

Tips voor mooie molenroutes per fiets, auto of te voet vindt u ook op deze website op de pagina http://molensinweert.com/molenroutes/